Osmanlı'nın Çılgın Projeleri

“Osmanlı’nın Çılgın Projeleri’’ adlı kitap, döneminin birbirinden ilginç 41 projesini ortaya çıkardı.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı ‘çılgın projeler’in tarihi Osmanlı’ya dayandığı öğrenildi.

Turan Şahin’in hazırladığı “Osmanlı’nın Çılgın Projeleri’’ adlı kitap, döneminin birbirinden ilginç 41 projesini gün ışığına çıkardı. Tarih araştırmacısı Turan Şahin’in kaleme aldığı“Osmanlı’nın Çılgın Projeleri’’ adlı kitap, Osmanlı dönemine ait projeleri ilk kez yayınlanan görsel ve belgelerle birlikte gün yüzüne çıkarıyor. Yitik Hazine Yayınları’ndan çıkan kitapta, Boğaz’da yapılacak tüp geçittenHaliç ve Boğaz’a inşa edilecek köprülere, Marmara’yı Karadeniz’ebağlayacak kanaldan çeşitli zaferlerin anısını yaşatacak abidelere kadar pek çok eser, Osmanlı belgelerine dayanılarak ve görsel bir zenginlik eşliğinde sunuluyor. 131 sayfadan oluşan çalışmada, çoğu ilk kez yayınlanan 41 proje yer alıyor. İşte bunlardan bazıları:

BOĞAZ’A TÜP GEÇİT

Sirkeci ve Haydarpaşa Demiryolu istasyonlarının birleştirilmesi 19. yüzyılı sonlarındaki dönemin yöneticilerinin temel hedefiydi. Asya ile Avrupa’yı Boğaz altından birleştirmeyi hedefleyen “Tüp Geçit Projesi” için ilk teklif Fransız Mühendis Simon Preault’tan gelmişti. Projenin sanıldığı gibi sultan Abdülaziz döneminin değil Sultan Abdülhamid döneminin eseri olduğu proje eskizinin Ankara Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivlerinde bulunmasıyla kesinlik kazandı. Preault, projesinin toplam uzunluğu eskizde 3,1 kilometre. Tüp geçit 1900 metre deniz altında seyrediyor. Simon Preault’tan 11 yıl sonra bir başka TüpGeçit Projesi yeniden gündeme geldi. Ancak çizimlerdeki teknik eksiklikler ve ayrıntıların yer almaması nedeniyle Preault’un teklifinin daha başarılı olduğu anlaşılmıştı.

SÜVEYŞ’E ALTERNATİF

Dikkat çeken bir başka proje de Kızıldeniz ile Akdeniz’i birleştirilmesini amaçlayan ve SüveyşKanalı’na alternatif olarak düşünülen “Ölü Deniz (Lut Gölü) - AkdenizKanal Projesi.” Sultan 2. Selim’in 1568 tarihindeMısır Beylerbeyine hitaben yazdığı ferman, bu yönde atılan ilk adımdı. Fermanda donanmanınKızıldeniz’e açılmasının zorunlu olduğu vurgulanmıştı. Ancak projenin devamı getirilemedi.

HAYATA GEÇİRİLEN İLK PROJE

Nihayetinde 17Kasım 1869’da Fransız, İngilizveAlman 3 mühendis kanalda seviye farkının olmadığını kanıtladı. Projeyi yapmak, Mısır’da değişen politik iklimden de istifade ederek birçok problemleri aşmayı başaran Ferdinand De Lesseps’e nasip olmuştu. Her şeye rağmenproje; Osmanlı’nın onayı, Sultan Abdülaziz’in 19 Mart 1866 tarihli fermanıyla hayata geçirilmişti. Ayrıca anlaşmayı onaylamakla kalmamış projeye devlet garantisi vermişti. Böylece ilk OsmanlıKanal Projesi hayata geçmiş oldu.

Köprülerden Özgürlük Heykeli’ne...

İstanbul’la sınırlı kalmayan Osmanlı döneminin projelerinden bazıları şunlardı:Osmanlı egemenliğinde bulunan Ortadoğu ülkelerinin temiz su ihtiyacını gidermeyi hedefleyen “deniz suyundan içilebilir su elde etme projesi” New York’taki Özgürlük Heykeli’nden önce düşünülen “Asya’dan doğan ışık” ya da“Özgürlük Heykeli projesi” Ünlü Fransız mimar Bouvard’ın “Galata Köprüsü Projesi” Karadeniz’i Avrupa’nın ortalarına kadar gemilerle bağlamayı hedefleyen“Tuna - Karadeniz Aziziye Kanal Projesi” İstanbul’da ulaşımı kolaylaştırmayı amaçlayan “Metro Projeleri” Karadeniz ile Hazar Deniz’ini birbirine bağlamayı amaçlayan “Don-Volga kanal projesi” Mustafapaşalı Osman Nuri’nin 3.500 beygir gücündeki makine tasarımı Arnodin’in Boğaz’ın iki yakasını birleştirmeyi hedefleyen “Hamidiye Boğaz Köprüsü”...

110 yıllık hayal gerçek oluyor

Frederik E. Strom ve arkadaşlarının 1902 tarihli Salacak-Sarayburnu Tünel-i Bahri (Tüp Geçit Projesi) Şimdiki Marmaray Projesi ise Avrupa yakasında bulunan Halkalı ile Asya yakasında bulunan Gebze ilçelerini kesintisiz, modern ve yüksek kapasiteli bir banliyö demiryolu sistemiyle bağlıyor.

Bu projeleri duyunca dedelerimizin ne kadar büyük yöneticiler,ne kadar ileri görüşlü oldukalrı ortaya çıktı.Şimdi bile zar zor yapılan projeler o zamanlarda planlanmış hatta yapım için imzaları bile atılmış.Malum 1914 savaşları olmasaydı şimdi kim bilir nasıl bir imparatorluk içindeydik